Tuổi thơ tôi gắn liền với cây ban trắng trồng thành dãy trong khu nhà ở. Cây nhỏ lúp xúp, không có gai, hoa trắng hầu như quanh năm. Lũ trẻ nghịch ngợm không có gì chơi thường lấy cánh hoa làm pháo. Sau này lớn lên thấy cùng loài cây dạng lá như vậy mà có nhiều màu sắc, người gọi hoa ban, người gọi móng bò. Hôm nay lo mọ ngồi liệt kê cho mình những loại hoa ban (hay móng bò) để đỡ nhầm lẫn.

Chi Banhaychi Móng bò,chi Hoàng hậu(danh pháp khoa học:Bauhinia) là một chi chứa hơn 200 loài thực vật có hoatrongphân họ Vang(Caesalpinioideae)của một họ lớn làhọ Đậu(Fabaceae), với sự phân bổ rộng khắp vùng nhiệt đới. Chi này được đặt tên khoa học theo tên gọi của anh em nhà Bauhin, các nhà thực vật học ngườiPhápgốcThụy Sỹ.

1.Móng bò trắng,móng bò nhọn(danh pháp hai phần:Bauhinia acuminata) là một loàithực vật có hoađặc hữu của Đông Nam Á. Không thể xác định vùng đặc hữu chính xác của loài do loài này được lai tạo và nhân giống phổ biến, nhưng có thể đây là loài cây từMalaysia,Indonesia(Java,Borneo,Kalimantan,Quần đảo Nusa Tenggara), vàPhilippines.

Cây móng bò trắng có thể phát triển cao đến 3 mét. Như các loài khác thuộcchi Ban, lá cây gồm có hai thùy, và có dạng nhưmóngchânbò; dài và rộng tương ứng 6 và 15 centimet, phần khuyết vào trong sâu khoảng 5 cm;cuống ládài từ 1,5 đến 4 cm. Cáchoacó mùi thơm, đường kính từ 8 đến 12 cm, gồm nămcánh hoamàu trắng, mườinhị hoacó đầu nhị màu vàng và mộtnhụy hoacó đầu nhụy màu xanh lá.Quảcủa cây có dạng quảđậudài từ 7,5 đến 15 cm, rộng 1,5 đến 1,8 cm.

Cây móng bò trắng được lai tạo rộng rãi ở những vùng nhiệt đới để trồnglàm cảnh.^[2]

2. Dương tử kinh(danh pháp hai phần:Bauhinia blakeana) (tiếng Trung: 洋紫荊) là một loại cây thân gỗ thường xanh, thuộc vềchi Ban(Bauhinia), với các lá to và dày cùng các hoa đỏ ánh tía nổi bật. Các hoa tương tự như hoa phong lan, có mùi thơm thông thường có kích thước cỡ 10–15 cm, nở từ khoảng đầu tháng 11 năm trước đến cuối tháng 3 năm sau. Đôi khi nó còn được gọi làlan Hồng Kông(香港蘭 - hương cảng lan).

Hình dáng của lá lưỡng thùy tương tự như hình trái tim, dài 7–10 cm và rộng 10–13 cm, với kẽ nứt phân chia phần đỉnh phiến lá. Người Hồng Kông gọi nó lá này làthông minh diệp(聰明葉, "lá thông minh") và coi nó như là biểu tượng của sự thông minh. Một số người còn dùng lá để làm vật đánh dấu sách với hy vọng nó sẽ hỗ trợ họ học hành tốt hơn.

Tuy nhiên, thông thường nó là vô sinh (không tạo hạt), điều này làm một số người cho rằng nó có nguồn gốc là một loại cây lai ghép, có lẽ là giữaban trắng(Bauhinia variegata) vàban tía(Bauhinia purpurea), mặc dù điều này vẫn còn là một vấn đề gây tranh cãi. Việc nhân giống được thực hiện bằng cách chiết, ghép cành, và loài cây này ưa thích nơi nhiều ánh sáng và đất tốt.

3. Cây móng bò tím(danh pháp hai phần:Bauhinia purpurea) là loàithực vật có hoathuộchọ Đậu, bản địa củaHoa NamvàĐông Nam Á.

Móng Bò Tím là cây thân gỗ nhỏ, có chiều cao từ 2-6m, thân cây sần sùi, màu xám với cành nhánh nhiều và dài, tán lá rộng, thưa.

Lá cây Móng Bò Tím to, dài khoảng 6-15cm, có màu xanh đậm, nhẵn ở mặt trên, có từ 9-11 gân bên nổi rõ ở mặt dưới của lá. Lá có hìn tim ở gốc, xẻ 2 thùy thuôn tròn ở đầu, cuống lá dài từ 2-4cm.

Hoa Móng Bò Tím dạng chùm thưa, dạng hoa lưỡng tính với những bông to, 5 cánh mềm màu đỏ tím nhìn rất đẹp. Hoa của Móng Bò Tím không có sọc, đây là một trong những đặc điểm nhận dạng giữa hai loại hoa. Những chùm hoa Móng Bò Tím mọc ở nách lá hoặc đầu cành có hương thơm dịu nhẹ lan tỏa trong không khí. Qủa của cây Móng Bò Tím dẹt, thuôn dài chứa nhiều hạt bên trong.

Móng Bò Tím là cây có tốc độ sinh trưởng nhanh. Cây ưa sáng, phát triển tốt trên đất giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt, thích nghi với khí hậu nước ta. Cây Móng Bò dễ trồng, dễ chăm sóc, không cần phải cắt tỉa thường xuyên. Cây ra hoa hầu như là quanh năm, sau khi hoa tàn thì sức sống của cây hơi giảm sút, do đó cần cung cấp thêm chất dinh dưỡng và tưới nước đầy đủ để cây lấy lại sức và ra đơt hoa tiếp theo.

4. Bauhinia tomentosa ( móng bò vàng) là một loàithực vật có hoatronghọ Đậu. Loài này được L. miêu tả khoa học đầu tiên.

5. Ban Tây Bắchay còn gọi làhoa ban, ban trắng, ban sọc, móng bò sọc(danh pháp hai phần:Bauhinia variegata) là một loàithực vật có hoatronghọ Đậu(Fabaceae), có nguồn gốc ở miền đông namchâu Á, từ miền namTrung Quốc kéo dài về phía tây tới Ấn Độ.

Ban trắng Tây bắc sọc vàng

Ban trắng Tây bắc sọc đỏ

 Ngoài ra còn rất nhiều cây móng bò khác, có cả loại hoa xanh nhưng tôi chưa được nhìn thấy.  

TT. Loctung.com