Trongthập kỷ 1870, thành phố Paris phải trải qua một thời gian khó khăn dochiến tranh Pháp-Phổ(1870) vàCông xã Paris(1871). Ngay sau giai đoạn này, thủ đô của Pháp bắt đầu quá trình xây dựng mới trên quy mô lớn. Hàng loạt công trình lớn và đại lộ mới được xây dựng, tiêu biểu lànhà thờ Sacré-Cœur, các đại lộRaspail,Saint-Germain. Rất nhiều cá nhân và tổ chức đã quyên góp tiền cho công cuộc tái thiết này nhưHội Chữ Thập Đỏ,Cứu Thế Quân,Hội từ thiện... Một trong số này làNgài Richard Wallace, người sau khi được thừa hưởng gia tài khổng lồ của cha để lại đã quyết định giành một phần để hỗ trợ tài chính cho người dân Paris. Wallace quan tâm tới công việc này tới mức ông đã ở luôn tại một biệt thự Paris để sẵn sàng giúp đỡ khi có yêu cầu. Sau khi qua đời, Wallace đã được chôn cất tại nghĩa trang danh giá bậc nhất của Paris,nghĩa trang Père-Lachaise.

Một trong những đóng góp của Richard Wallace cho thành phố Paris là hệ thống vòi phun nước mang tên ông. Sau cuộc bao vây năm1870của quânPhổvà Công xã Paris, rất nhiều máng dẫn nước của thành phố bị phá huỷ, dẫn đến việc giá nước sinh hoạt vốn đã cao lại tăng lên nhanh chóng. Việc thiếu nước uống làm những người nghèo khó dễ sa vào tình trạngnghiện rượuvà người ta thấy rằng việc cung cấp nước uống miễn phí là cấp thiết. Với số tiền quyên góp của Wallace, một hệ thống các vòi phun nước được chạm trổ, mang tính thẩm mỹ cao được hình thành và lập tức tỏ ra hữu dụng. Ngay đến hiện tại, khi nước sạch đã không còn là vấn đề lớn của Paris thì các vòi phun nước Wallace vẫn rất cần thiết cho người dân thành phố cũng như khách du lịch vì đây là nguồn nước uống được lộ thiên và miễn phí duy nhất của thủ đô.

Ý tưởng

Đích thân Richard Wallace đưa ra ý đồ về hệ thống vòi phun nước. Theo đó các vòi phun phải vừa đảm bảo yêu cầu cung cấp nước sạch, vừa phải là những công trình mỹ thuật làm đẹp cho Paris. Về kích thước các vòi phun phải đủ lớn để có thể nhìn thấy từ xa nhưng không được quá to dẫn đến phá vỡ sự hài hoà của cảnh quan xung quanh. Giá thành của các vòi phun cũng không được quá đắt vì chúng phải được đặt ở nhiều nơi trong thành phố. Cuối cùng là vật liệu làm vòi phun phải bền, dễ gia công và thuận tiện cho bảo dưỡng. Màu sắc của vòi phun được toà thị chính Paris quyết định là màu xanh lá cây đậm để hài hoà với các công viên và các hàng cây vốn là nơi thường được chọn để đặt vòi phun.

Bốn mẫu vòi phun khác nhau đã được Wallace chế tạo, tất cả đều được làm bằnggang, loại vật liệu tương đối phổ biến khi đó vì giá rẻ, dễ đổ khuôn và bền. Để đúc các vòi phun Wallace cung cấp hầu hết chi phí cần thiết, thành phố Paris chi 1000franccho mẫu lớn và 450 franc cho mẫu gắn vào tường. Các vòi phun được đúc tại xí nghiệp ởVal d'Osne,Haute-Marne, gần vớiSaint-Dizier, Cho đến nay đây vẫn là nơi cung cấp các vòi phun Wallace cho Paris.

Các mẫu vòi phun

Việc thiết kế mỹ thuật cho vòi phun được Wallace giao cho nhà điêu khắcCharles-Auguste Lebourg. Lebourg được giao nhiệm vụ thiết kế sao cho mỗi vòi phun Wallace dù nhỏ hay lớn đều phải là những tác phẩm nghệ thuật thực sự:

• Mẫu lớn (2,71 m - 610 kg): Lấy ý tưởng từĐài phun nước Innocents, vòi phun có đế làm bằng đá Hauteville, phần bệ hình bát giác, phần vòi phun gồm bốn cột đỡ hình phụ nữ (cáccariatide) quay lưng vào nhau, trên cùng là một mái tròn trang trí hìnhcá heo. Nước được phun ra thành một tia nhỏ bên trong mái vòm rồi chảy vào bồn nước được bảo vệ bằng lưới sắt. Ban đầu vòi nước còn gắn hai cốc sắt để tiện cho việc uống nước, nhưng từ năm1952các cốc này được bỏ đi để đảm bảo vệ sinh^[1]. Bốn cariatide của vòi phun Wallace tượng trưng cho Lòng tốt, Sự giản dị, Lòng từ thiện và Sự tiết độ. Các bức tượng cariatide này được điêu khắc hoàn toàn khác nhau.

  • 

• Mẫu cột (2,50 m - 500 kg): Mẫu này gần giống với mẫu lớn trừ việc các cariatide được thay thế bằng các cột thông thường để giảm giá thành. Chỉ được sản xuất khoảng 30 mẫu, hiện nay mẫu cột chỉ còn 2 vòi đang hoạt động tạiphố Rémusatvàđại lộ Ternes.

  • 

• Mẫu gắn tường (1,96 m - 300 kg): Mẫu này được trang trí bằng một đầuthần suối, từ đó chảy ra một dòng nước nhỏ đổ xuống bồn nước nằm giữa hai trụ vòi phun. Tương tự mẫu lớn, mẫu gắn tường cũng có hai cốc uống nước bằng kim loại đã được bỏ đi từ năm1952. Mẫu này thường được gắn trên tường của bệnh viện, doanh trại, và hiện giờ chỉ còn một mẫu duy nhất hoạt động ởphố Geoffroy-Saint-Hilaire.

  • 

• Mẫu nhỏ (1,32 m - 130 kg): Mẫu này có hình dạng đơn giản là một vòi phun có nút bấm, nó thường được trang bị ở các quảng trường hoặc công viên công cộng để phục vụ người nghỉ ngơi và vui chơi trong công viên vốn thường có nhiều trẻ con. Do có kích cỡ nhỏ, loại vòi này được toà thị chính Paris chi trả hoàn toàn.

Vị trí đặt

Vị trí đặt của các vòi phun phụ thuộc vào chính quyền thành phố Paris. Chúng thường được đặt ở các địa điểm công cộng sao cho hợp lý nhất với khung cảnh xung quanh. Phần lớn vòi phun được đặt trong các quảng trường hoặc ở góc phố. Người chịu trách nhiệm lựa chọn vị trí làEugène Belgrand, giám đốc hệ thống nước của Paris, một cộng sự củaGeorges Eugène Haussmann. TrừQuận 1, hầu như tất cả các quận của Paris đều có vòi phun nước Wallace.

Hiện nay phần lớn các vòi phun vẫn tiếp tục hoạt động từ15 tháng 3đến15 tháng 11mỗi năm, trong mùa đông các vòi nước ngừng hoạt động để tránh nguy cơ đóng băng đường ống. Nó đã trở thành một biểu tượng của Paris và được thế giới biết đến, ngay cả khi quân đội Đức Quốc Xãchiếm đóng thành phố, các vòi nước này cũng không bị đụng tới mặc dù một số tượng đài Paris đã bị người Đức nấu chảy để làm súng đạn. Tuy vậy các vòi phun này vẫn chưa được xếp hạng Di tích lịch sử Pháp trong khi một biểu tượng kém nổi tiếng hơn của Paris là Cột Morris đã được xếp hạng.

Sau Paris nhiều thành phố Pháp cũng trang bị các vòi phun Wallace nhưBordeaux,Toulouse,Marseille... Bên ngoài nước Pháp, người ta còn thấy vòi phun Wallace ởNam Phi,Brasil,Tây Ban Nha(BarcelonavàSan Sebastián),Hoa Kỳ(ởNew Orleans),Anh(trong vườn Wallace Collection tạiLondon),Jordan(tạiAmman),MozambiquevàThuỵ Sĩ. TạiCanadacác vòi Wallace xuất hiện ởMontréal(do chính quyền Paris trao tặng) vàQuébec. Ngoài ra trong tư dinh của một số nhân vật giàu có và nổi tiếng nhưMaurice ChevalierhayBrigitte Bardotcũng trang bị các vòi phun kiểu này.

Theo Wikipedia