Vào ngày 1 tháng 8 năm 2008, toàn bộ diện tích và dân số của tỉnh Hà Tây được sáp nhập vào thủ đô Hà Nội. Diện tích của Hà Nội tăng lên hơn 3 lần, trở thành một trong những thủ đô rộng nhất và lâu đời nhất trên thế giới. Hệ thống cây xanh của Hà Nội đã được trồng từ thời Pháp và bồi đắp qua nhiều năm từ khi hòa bình, tuy nhiên cây xanh Hà Nội chủ yếu là cây bóng mát tầm cao. Các vỉa hè, các dải phân cách của Hà nội khi mở mở rộng thủ đô chủ yếu lát gạch, thiếu các bồn cây bụi, cây hoa vỉa hè. Sau 15 năm, hạ tầng thủ đô đã phát triển vượt bậc. Song song với công tác xây dựng, quản lý phát triển đô thị thành phố, Hà Nội đã có nhiều tuyến phố chuyển biến rõ nét, sáng - xanh - sạch - đẹp. Trong đó, hệ thống cây bụi, mảng khóm đã được trồng trên nhiều tuyến phố, đóng một vai trò quan trọng trong việc trang trí đô thị, cải tạo môi trường Hà Nội. Hãy cùng Lộc Tùng ngắm nhìn diện mạo thủ đô qua những con đường đã được chỉnh trang nhé.

Võ Chí Công 
Võ Chí Công là tuyến đường nối với cầu Nhật Tân và tuyến đường dẫn đến sân bay Nội Bài. Do đó cây xanh trên tuyến đường này được coi như bộ mặt của thủ đô. Tuyến đường có 5 làn xe mỗi bên, lòng đường rộng, nhiều nắng. Trên dải phân cách DPC trồng bàng lá nhỏ xen lẫn cây ban tím, điệp vàng. Cây khóm có nhiều loại như dâm bụt kép hoa hồng, đâm bụt đơn hoa đỏ, tường vi, mai hoa đăng, dành dành.  Cây mảng có nhiều loại như hồng lộc, ngọc giá, ngâu, chuỗi ngọc, bạch trinh...Tuyến đường có hoa quanh năm nên tạo ấn tượng rừng cây nhiều tầng tán đẹp, tuy nhiên cách bố trí phức tạp, không thích hợp với giao thông tốc độ cao.
Hai bên đường Võ Chí Công đã trồng chủ yếu là giáng hương, cho bóng mát rất tốt vào mùa hè. Tuy nhiên, về mùa đông, cây giáng hương rụng lá trơ cành nên cảnh quan khá ảm đạm.

Cây muồng lá lạc nở hoa vàng vào tháng 4 trên đường Võ Chí Công

Bạch trinh nở hoa trắng vào tháng 7 trên đường Võ Chí Công

Bạch trinh, dâm bụt tường vi trên đường Võ Chí Công

Đường Kim Mã
Đường Kim Mã là một trong các trục đường xuyên tâm quan trọng của thành phố. Trên tuyến đường có hàng cây xà cừ cổ thụ, các cây chẹo lâu năm, bằng lăng và bàng lá nhỏ đều phát triển tốt. Mùa hè, cây bằng lăng nở tím trên tuyến đường. Mùa đông, những cây chẹo và bằng lăng chuyển màu thu hút rất nhiều người đến chụp ảnh. DPC của tuyến đường Kim mã đã được bổ sung cây nhiều tầng tán như tường vi, muồng lạc, hoa giấy, bạch trinh, chuối ngọc, cúc ngũ sắc, dâm bụt thái, bằng lăng thái…Các cây bụi mới thêm đều phát triển tốt, tuy nhiên ra hoa hơi kém. Các cây mỏ két ra hoa đẹp về mùa mưa, các mùa khác hơi xơ xác. Tường vi, hoa giấy dưới tán đều cho hoa chậm và ít hơn những chỗ có nắng.

Đường Lê Văn Lương
Tuyến đường này là tuyến giao thông chính nối với các khu đô thị phía Tây Hà Nội. Tuyến đường có dải phân cách rộng 7m trồng toàn cây tùng cối, thảm cỏ và bồn hoa. Dải phân cách được viền cây cắt xén hình vòng cung, tạo ấn tượng bề thế, ngay ngắn. Tuy nhiên, các loại cây trong bồn như đồi mồi, thanh táo chưa đủ hấp dẫn, sang trọng đối với một tuyến giao thông chính của Thủ đô.

Đường Láng hạ
Láng Hạ là tuyến đường tiếp nối của Lê Văn Lương chạy dọc tới đê La Thành, là một trục giao thông quan trọng qua địa phận hành chính của 2 phường Thành Công và Láng Hạ với các cửa hàng kinh doanh sầm uất. Dải phân cách giữa đường trồng phượng đỏ kết hợp mảng bạch trinh dưới chân phượng và các khóm ngâu, tường vi. Vào mùa hè bạch trinh cho hoa đẹp nhưng tường vi dưới tán lại ra hoa không được hiệu quả.

Cây cô tòng lá mít phát triển tốt trên vỉa hè đường Láng Hạ, đoạn có nhiều nắng.

Đường Láng
Đường Láng là con đường ven sông Tô Lịch, có hàng cây xà cừ cổ thụ hàng trăm năm phát triển rất tốt. Khi mở rộng đường về phía sông, người ta đã thêm vào 1 dải phân cách và con đường đi ven bờ sông. Giữa các cây xà cừ cổ thụ, người ta đã trồng thêm các cây ban,  mảng lài tây cắt xén, huỳnh liên, bên trên là các khóm ngâu, chà là cảnh, rẻ quạt. Gốc xà cừ được quấn các cây hoa giấy.
Dải phân cách gần sông trồng mới các cây cao bàng lá nhỏ, cọ dầu, phượng tím, Osaka màu cam, chuông vàng, đại. dưới chân trồng các cây dâm bụt, tường vi, mảng lài tây, rẻ quạt, huỳnh liên…Các cây trên DPC đều phát triển tốt quanh năm, lá dày đặc che được mùi ô nhiễm từ sông Tô Lịch. Các cây phượng tím đều phát triển rất nhanh, chiều cao đã đạt 6-7m, nhiều cây cho hoa vào mùa hè, tuy nhiên, lượng hoa vẫn còn thưa thớt. Các cây Osaka hoa màu cam gần như ra hoa quanh năm.

Cây Osaka hoa màu cam nở quanh năm. Hàng phượng tím đã phát triển tốt trên dải phân cách ven sông Tô Lịch

Đường Lạc Long Quân

Đường Lạc Long Quân là con đường trung tâm của quận Tây Hồ, nối từ đường Bưởi đến đường Âu Cơ. Đây là vùng đất có thắng cảnh hồ Tây và đặc sản đào Nhật Tân. Dải phân cách Lạc Long Quân đã được trồng như một vườn hoa đẹp rực rỡ. Về mùa xuân, hoa ban và hoa đào, rẻ quạt đua nhau nở. Mùa hè, hoa phượng, muồng lạc, bằng lăng thái, tường vi, dâm bụt, bạch trinh đua nhau khoe sắc. Đây là tuyến đường rất thành công trong việc duy trì hoa đẹp quanh năm.

Hoa tường vi và rẻ quạt trên dải phân cách Lạc Long Quân

Hoa bạch trinh, muồng lạc trên dải phân cách Lạc Long Quân

Cát Linh Hà Đông
Dưới tuyến đường sắt trên cao Cát Linh Hà Đông được trồng nhiều loại cây bụi. Đoạn từ Quang Trung đến Ngã Tư Sở trồng bạch trinh  và lài tây kết hợp với cau bụi, che chân tốt và ra hoa đẹp.
Đoạn Cát Linh – Hoàng Cầu dải phân cách rộng, trồng hỗn hợp lan ý, mỏ két, bạch trinh, rẻ quạt, chiều tím, huỳnh liên, Cây khóm có cau bụi, trúc đào, dành dành, tường vi và hoa giấy. Lan ý và mỏ két bị táp khi nắng mạnh, các cây khác như bạch trinh và rẻ quạt, lài tây, chiều tím, huỳnh liên đều phát triển tốt. 

Dải phân cách trồng chiều tím, hoa giấy trên đường Hoàng Cầu

Liễu Giai - Văn Cao 
Đây là tuyến đường từng được vinh danh là “Con đường đẹp nhất Việt Nam”. Sau khi xây dựng cầu vượt Liễu giai- Nguyễn Chí Thanh, các dải phân cách trên đường đã bị thu hẹp. Tuyến đường có 4 làn xe mỗi bên, ánh sáng khá tốt. Dải phân cách (DPC) đoạn Liễu Giai trồng cọ trơn, dưới chân là bạch trinh, rẻ quạt, khóm dâm bụt. Đoạn Văn Cao DPC trồng chiêu liêu và ban, cây khóm có chuối rẻ quạt, dâm bụt đơn hoa đỏ, cây mảng có rẻ quạt, dâm bụt thái. Từ tháng 6, khóm dâm bụt đơn ra hoa đẹp. Về mùa xuân, cây ban nở hoa ở tầm cao, cây rẻ quạt có hoa và lá đẹp vụ đông xuân.

---

Cây rẻ quạt phát triển tốt dưới tán cây cọ trên đường Liễu Giai

Cây hoa dâm bụt trồng dưới bàng lá nhỏ và ban trên đường Văn Cao

Trần Duy Hưng - Nguyễn Chí Thanh
Tuyến đường có 4 làn xe mỗi bên, ánh sáng khá tốt. Dải phân cách không trồng cây bóng mát, cây khóm trồng các cây đại, tường vi cho hoa đẹp vào mùa hè. Dưới chân cây tường vi, cây đại trồng các thảm hoa bạch trinh, rẻ quạt và lài tây, có đoạn trồng dâm bụt thái hoa đỏ. Các cây bạch trinh, rẻ quạt cho hoa tốt, cây lài tây chịu được cắt xén, ra hoa quanh năm. Cây dâm bụt được cắt tỉa thường xuyên, ít khi ra hoa.
Cây cao trên vỉa hè trồng nhiều loại, chủ yếu là lát hoa, chẹo, hoa sữa. Một số đoạn vỉa hè đã nối bồn trồng các thảm cô tòng, kim đồng, cúc ngũ sắc, rẻ quạt viền chuỗi ngọc. Tuy nhiên về mùa đông, cây mảng phát triển kém.

Đường Giảng Võ
Dải phân cách đường Giảng Võ đã có hàng xà cừ cổ thụ và những cây chẹo lâu năm. Cùng lúc với tuyến đường BRT đầu tiên của Hà Nội được khánh thành, DPC đường Giảng Võ cũng được chỉnh trang theo nguyên tắc nhiều tầng tán. Bên trên bổ sung các cây ban, chuối rẻ quạt, mai hoa đăng, điệp vàng, bên dưới có mảng hồng lộc, ngâu, cúc ngũ sắc, huỳnh liên, rẻ quạt…Cây bụi trên tuyến phố về mùa hè phát triển tốt, về mùa đông xuân, các cây ban ra hoa hơi kém, thiếu hoa trang trí.

DPC đường Giảng Võ về mùa đông xuân, cây ngũ sắc phát triển kém

Đường Đào Tấn
Dải phân cách Đào Tấn và các tuyến phố khác của quận Cầu Giấy đều trồng cây cao là bàng lá nhỏ và ban. Cây khóm có cọ lùn, dành dành, cây mảng có rẻ quạt, lài tây, bạch trinh. Đoạn đầu phố Đào Tấn nối với Nguyễn Khánh Toàn trồng chà là và sử quân tử leo thân. Tính chất cây leo của sử quân tử giúp che các gai trên thân chà là, ngoài ra chúng cũng là một loài cho hoa đẹp. 
Tuy nhiên về mùa đông, tuyến phố nhỏ này khá thiếu sáng, thiếu hoa trang trí.

Cây xung quanh Hồ Hoàn Kiếm:
Hồ Hoàn Kiếm từ xưa đã là trái tim của Hà Nôi, là nơi du khách và cư dân đều muốn đến để thưởng ngoạn. Xung quanh hồ Hoàn Kiếm đã có các cây cổ thụ che bóng mát như đa, lộc vừng, mõ, bụt mọc…do đó thành phố đã trồng thêm nhiều cây mảng chịu bóng xen kẽ với cây thời vụ để trang trí vườn hoa. Các mảng cây lớn phối kết nhiều loại như rẻ quạt, dương xỉ, tuyết sơn phi hồng, huyết dụ, mỏ két, cúc ngũ sắc, trúc mây, bạch mã, thằn lằn…đã đạt được hiệu quả trang trí bước đầu. Tuy nhiên, sau thời gian, một số cây đã mọc cao như bạch mã, trúc mây, cô tòng…nên tổng thể mảng cây bị phá vỡ. Một số cây phát triển rất tốt dưới tán như dương xỉ lấn át các cây xung quanh như tuyết sơn phi hồng. Mảng cây cỏ hồng gần tháp Bút khá cao, chắn tầm nhìn ra hồ nước, lá cây khá thô và xơ xác, không thích hợp với khoảng cách quan sát gần.

Thảm cây lá màu trang trí dưới tán ven hồ Hoàn Kiếm

Vườn hoa gần nhà tù Hỏa Lò
Đây là vườn hoa nhỏ đã có từ thời Pháp, có một số cây cổ thụ như cau vua, xà cừ, sấu. Các cây mới trồng như bàng lá nhỏ, bằng lăng cũng đã phát triển tốt. Cây bụi dưới tán trồng nhiều loại như rẻ quạt, diễn châu, chiều tím, dương xỉ, đơn lá đỏ,  hồng lộc, phúc lộc thọ, thằn lằn, trầu bà lỗ, mai chiếu thủy…phát triển tốt.

Vườn hoa cạnh Hỏa Lò đã được thêm nhiều cây lá màu ưa bóng và các tiện nghi khác như ghế ngồi, đường dạo, đèn chiếu.

Cận cảnh mảng cây lá màu ưa bóng trong vườn hoa cạnh Hỏa Lò

Vườn hoa Lý Thái Tổ
Là một vườn hoa nằm trên phố đi bộ nổi tiếng của Hà Nội, nơi diễn ra nhiều hoạt động vào cuối tuần, là không gian công cộng, điểm nhấn thu hút mọi lứa tuổi, nơi tổ chức nhiều sự kiện văn hóa, lịch sử của Thủ đô. Trong vườn hoa được trồng rất nhiều loại cây cả trong nước lẫn cây nhập ngoại đã được thuần hóa để không bị nhàm chán như hoa hồng, bông lau tím, các loại cây lá màu rực rỡ.

Mảng cây lá màu  làm cảnh quan vườn hoa Lý Thái Tổ sinh động quanh năm.

Mảng cây rẻ quạt trồng trên hè phố không thích hợp che lá rụng và khó vệ sinh rác thải

Hà Nội đang phát triển vượt bậc trong những năm gần đây, trong đó cây xanh các tuyến đường đã đem lại cho Hà Nội một cảnh quan tươi mát và phong phú, mang phong cách nhiệt đới. Tuy nhiên để xứng tầm một Thủ đô ngàn năm văn hiến, thành phố sáng tạo, thành phố hòa bình…Hà Nội vẫn cần bỏ nhiều công sức để cây xanh vừa đáp ứng tầm nhìn của người tham gia giao thông, vừa che nắng mùa hè, vừa trang trí mùa đông, xuân. Hà Nội cần một diện mạo bề thế, ngăn nắp ngày thường, lộng lẫy sang trọng khi lễ hội. Để làm được điều đó, cây xanh sẽ góp phần không nhỏ.

2023.06.26. Loctung.com. Bài và ảnh Trần Thị Thu Hà